Son zamanlarda fotoğraf çekimlerinde, gelin çiçeği yapımında ve kozmetik sanayisinde sıkça kullanılan lavanta çiçeğini daha yakından tanımaya var mısınız? Hoş kokusu ve büyüleyici güzelliği ile tüm ilgiyi üzerine çeken bu çiçek, Akdeniz’in güzel ve narin kızıdır adeta. Gelin şimdi bu bitkinin özelliklerini, faydalarını, hangi alanlarda kullanıldığını, kullanım şekillerini ve nasıl yetiştirilebileceğini öğrenelim.
Lamiaceae (Labiatae) yani Ballıbabagiller familyasının Lavandula cinsine ait bir bitkidir. Şifalı bitkiler kategorisine giren nane, adaçayı, fesleğen ve biberiye ile aynı aileye mensuptur. Anavatanı Akdeniz havzası olan lavantanın başlıca İtalya, İspanya ve Fransa’da yetişen yaklaşık 20 türü vardır. Ülkemizde de Akdeniz bölgesinde sıkça karşımıza çıkan bir çiçektir. 1000 ile 1800 metre yükseklikteki yerlerde yetişir. Boyu en fazla 1 metre olabilir. Gövde kısmı dört köşeli ve yeşil renklidir. Yeşilimsi gri renkteki yaprakları hoş kokusu ile kendini belli eder. Yazın açan çiçekleri morumsu mavi renkte olup, hoş kokuludur. İnce sapların üzerinde başak oluşturmuş şekildedirler. Bu güzel çiçekler görenleri mest eder desek yeridir. Bitkiye güzel kokuyu veren; sap, gövde, yaprak ve çiçek üzerinde bulunan minik tüylerdir. Bitkinin içerisinde glikozitler, uçucu yağ, alkaloit ve tanen gibi maddeler bulunur. İçerisindeki uçucu yağ sayesinde birçok derde deva olan lavanta yağı elde edilir.
Lavantanın Kullanım Şekilleri
Çay şeklinde tüketmek, banyoda kullanmak ve yağından yararlanmak mümkündür. Çayını yapmak diğer bitki çaylarının yapımı gibi oldukça pratiktir. Kuru haldeki sürgün ve çiçeklerden bir tatlı kaşığı alınıp, üzerine bir bardak kaynar su dökülerek hazırlanır. Demlenme süresinden sonra tüketilebilir.
Rahatlatıcı, sinirleri gevşetici ve kan dolaşımını düzenleyici etkisinden yararlanmak için ise banyoda kullanılabilir. Bunun için 50 gram lavanta çiçeği, 2 litre su ile birlikte kaynatılır. Yaklaşık 10 dakika demlendikten sonra süzülür ve banyoda kullanılır.
Yağı ise mucizevi bir üründür. Cilt sağlığı, ağrıların hafifletilmesi, iyi bir uyku ve daha fazlası için kullanılabilen doğal bir üründür. Parfümeride önemli bir madde olan lavanta yağı, çamaşırların arasına yerleştirildiğinde hoş koku ve ferahlık verir. Uykusuzluk problemi ile karşı karşıya olanlar, yastıklarına bir iki damla lavanta yağı damlattığında uykuya daha kolay geçeceklerdir.
Lavanta Faydaları
Uyku problemi yaşayanlar için çok faydalıdır. Bunun için özellikle lavanta yağından yastığa birkaç damla damlatılabilir ya da burun deliklerine hafifçe sürülebilir. Bu sayede hoş kokusu hem nefes almayı, hem de uykuya geçişi kolaylaştırır. Diğer bir yöntem ise uyunacak odaya ağzı açık şekilde yağı bırakmaktır. Zamanla kokusu odaya yayılacak ve iyi bir uyku uyumayı sağlayacaktır. Lavantanın faydaları tabii ki bunlarla bitmiyor.
- Sindirim sisteminin düzenli çalışması için önemlidir. Gaz söktürücü özelliği vardır. Hazmı kolaylaştırır.
- Dudak çatlaklarınızdan lavanta yağı ile kolayca kurtulabilirsiniz.
- Stres, gerginlik, depresyon ve sinirlilik gibi sorunların giderilmesine yardımcı olur. Sinirleri gevşeterek rahatlamayı sağlar. Yatıştırıcı özelliği vardır.
- Lavanta çiçeği aynı zamanda iyi bir ağrı kesicidir. Yağı ağrıyan bölgeye hafif masaj yapılarak sürüldüğünde ağrıyı azaltır.
- İyi bir böceksavardır aynı zamanda. Çiçeklerinize zarar veren böceklerden korunmak için evinize birkaç damla lavanta yağı damlatabilirsiniz.
- Cilt sağlığı için çok faydalıdır. Egzama, kaşıntı, kızarıklık, akne, yara ve yanıkların tedavisine yardımcı olur. Özellikle yağı yanıkların daha hızlı iyileşmesini sağlar.
- Saç dökülmesine karşı birebirdir. Saçlara canlılık verir, saç diplerini güçlendirir ve dökülmeleri önler.
- Lavanta çiçeğinin çayı mide bulantısına iyi gelir.
Tıbbi araştırmalarda kullanılmak üzere de üretilen lavantanın gördüğünüz gibi birçok faydası bulunuyor. Peki ya lavantanın yetiştiriciliği nasıl yapılıyor? Gelin şimdi lavantanın nasıl yetiştirildiğine bakalım.
Lavanta Yetiştiriciliği
Birçok faydası olan, birçok alanda kullanılan ve güzel görüntüsü ile içimizi açan bu çiçeğin nasıl yetiştirileceğini eminim merak ediyorsunuz. Evde ya da bahçede rahatlıkla yetiştirebilirsiniz lavantayı. Evinizi bu güzel çiçekten mahrum bırakmayın diyor ve yetiştirme yöntemlerine geçiyorum hemen.
Lavanta bitkisini tohum ile ya da fide yöntemi ile ekmek mümkündür. Bunların yanında daha kolay ve hızlı sonuç veren bir yöntem olan çelikle üretim yöntemi de kullanılabilir. En yaygın yöntem olan çelikle üretimden bahsedelim önce. Bitkiden alınan sürgün parçası öncelikle su içerisinde bir süre bekletilir. Zamanla parçanın alt kısmında köklenme olacaktır. Daha sonra ise dikilir.
Tohumla üretimde ise önce ekilecek alanın havalandırılması gerekir. Sonra tohumlar talaş ile karıştırılarak buzdolabında 1 ay kadar bekletilir. Ardından yaklaşık 4 mm kadar derinlikteki bir yere ekilirler. Aydınlık bir yere alınan tohumların çimlenmesi yaklaşık 20 gün sürecektir. İkinci senenin sonunda ise o muhteşem çiçekler kendini göstermeye başlayacaktır.
Lavanta Bakımı
Güneş ışığını çok seven lavanta için aydınlık bölgede olmak önemlidir. Eğer evde yetiştiriliyor ise cam kenarında olmasına dikkat edilmelidir.
- Sulama konusunda oldukça rahat bir bitkidir. Çiçek verimini artırmak amacıyla ara sıra sulamak yeterlidir.
- Gübreleme bitkinin gelişimini olumlu yönde etkileyecek ve hızlandıracaktır. Bitkiye iki yılda bir gübre verilmesi yeterli olacaktır.
- Hemen hemen her toprakta yetişebilen lavanta, kuru ve kireç bakımından zengin toprakları daha çok sever.
- Kuraklık ve soğuğa karşı dayanıklı olan lavantayı yetiştirmek ve bakımını yapmak oldukça basittir. Eğer bahçeniz varsa bahçede, yoksa evinizde yetiştirmenizi tavsiye diyorum.
Lavanta Çiçeğinin Kurutulması
Lavantanın çiçeğinden faydalanabilmek için öncelikle doğru bir şekilde kurutulması gerekir. Sıcağı seven bir bitki olduğu halde, kurutulma esnasında güneşe direk maruz kalmak istemez. Çünkü güneşte kuruyan lavantaların rengi solar ve aromaları zarar görür. Gölge bir alana serilerek kurutulmasını sağlamak uygun olacaktır. Sıcaklığın yaklaşık 30 santigrat derece olmasına dikkat edilmeli ve bu kıymetli çiçeğin zarar görmemesi için çaba sarf edilmelidir.