Kekik

İsmini andığımızda aklımıza hemen o mis gibi keskin kokusu gelir. Bir de özellikle et yemeklerine verdiği lezzet. Sanırım neden bahsettiğimizi anlamış olmalısınız. Bugünkü yazımızda bitkiler alemi içinde tıbbi ve aromatik bitki olarak kendine yer bulan kekik bitkisi hakkında merak ettiklerinizi cevaplamaya çalışacağız. Bakalım kekik nasıl bir bitkiymiş, ayrıntılı olarak tanıyalım onu.

Kekik; güneşi seven, genellikle çorak topraklarda yetişen, çalı yada çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları tam, kenarlı ya da kirpiksi tüylü ve koyu yeşil renklidir. Çiçekleri mor, pembe, krem ya da beyaz renkli ve iki parçalıdır. Başta Fransa, İtalya ve İspanya olmak üzere çoğunluğu Akdeniz havzasında yayılış gösteren yaklaşık 70 türü vardır. Ülkemizde ise sadece 38 türü bulunur. Tıpkı adaçayı, biberiye, fesleğen, lavanta ve nane gibi Lamiaceae (Labiatae) yani Ballıbabagiller familyasına mensuptur.

Kekik bitkisinin içerisinde yüksek oranda timol ve karvakrol içeren uçucu yağ bulunur. Bunun yanında tanen ve çeşitli esanslar da bulunmaktadır. Kekiğe o güzel kokusunu veren timol ve karvakrol maddeleridir.

Kekik Faydaları

Doğanın bize sunduğu bitkilerin birçok faydası vardır. Şimdi bunlardan biri olan kekiğin faydaları nelermiş, birlikte inceleyelim.

• Sindirim sistemi kasılmalarını önler, iştahı açar. Özellikle sabah içilen kekik çayı gün boyu zinde kalmayı sağlar.
• Sahip olduğu timol maddesi sayesinde yaşlanmayı geciktirir, vücudun yenilenmesini sağlar.
• Kekiğin antioksidan etkisi vardır. Yani insan vücudunda gerçekleşen metabolik olaylar sonucu oluşan kimyasal maddelerin, vücuda zarar vermesini engeller. Eğer antioksidanlar olmazsa, vücutta birçok zararlı kimyasal madde birikir ve kanserleşmeye kadar gider.
• Vücudun çeşitli hastalıklara karşı direnç kazanmasını sağlar.
• Kolesterol düşürücü etkisi olduğundan, yüksek kolesterol rahatsızlığı olan kişilere önerilir. Fakat unutmadan söyleyelim ki, kekik suyu yüksek tansiyon hastaları için önerilmez. Çünkü tansiyon artırıcı etkiye sahiptir.
• Kekiğin; bademcik şişmesinde, boğaz ağrısında, iltihaplanmalar ve diğer tüm ağrılarda doğal ağrı kesici özelliği vardır.
• Hatta boğaz ağrısı olanlar kekik suyu ile günde bir defa olmak şartıyla 4-5 gün gargara yaparsa boğaz ağrısı önemli ölçüde geçecektir, test edilmiştir. Çünkü kekik iyi bir antiseptiktir.
• Ağızdaki bakterileri öldürerek diş ve diş eti hastalıklarını önler, ağız kokusunu giderir.
• Bal arısının neden olduğu hastalıklarda da çok faydalıdır. Ağrıyı keser ve iltihabı azaltır.
• Tam bir ciğer dostudur diyebiliriz kekik için. Kronik akciğer yetmezliğinde önemli etkisi vardır ve karaciğer koruyucusudur. Öksürük ve bronşite iyi gelir.
• Gıda koruyucu olarak kullanılır. Gıdaların bozulmasına neden olan bakteri ve küf mantarları üzerine antimikrobik etkisi vardır. Özellikle Aspergillus türü küf mantarlarına karşı çok etkilidir.
• Böcekler kekiği bizim kadar sevmez. Çünkü böcek öldürücü olarak da kullanılır. Aynı zamanda mikropsavardır. Böcek ısırığını temizlemek için kullanılabilir.
• Kekik yatıştırıcı ve spazm çözücüdür. Bağırsak solucanını düşürücü ve idrar söktürücü etkisi vardır. Hemoroid hastalarına kabızlığı önlemesi için tavsiye edilir. Lifli olması sebebiyle gazı ve şişkinliği alır.
• Akne, mantar ve sivilce tedavisinde de temizleyici ve iyileştirici etkisi görülmüştür. Yaraların kolay iyileşmesini sağlar.
• Salgı bezlerinin düzenli çalışmasına yardımcı olur.
• Çocuklardaki kansızlığa iyi gelir.
• Cinsel isteği arttırıcı özelliği vardır.
• Yağ yakıcı olduğundan kilo vermeye yardımcı olur.

Kekiğin saymakla bitmeyen tüm bu faydalarından yararlanmak için aşağıda belirteceğim çayını içebilir ya da suyunu kullanabilirsiniz.

Kekik Çayının Yapılışı

Gördüğümüz gibi kekiğin faydaları saymakla bitmiyor. Şimdi kekiğin çayını nasıl yapacağımıza bakalım. Kurutulmuş bitkiden iki tatlı kaşığı alınıp bir bardak kaynamış suya dökülür. Üstü kapatılarak 10 dakika demlenmeye bırakılır. İstenirse taze kekikten de çay hazırlanabilir. Bunun için kekiklerin ince ince doğranıp kaynamış suda 5 dakika bekletilmesi yeterli olur. Herhangi bir sağlık probleminiz yoksa, hazırladığınız bu çaydan günde birkaç bardak içebilirsiniz.

• Bitki çaylarının aşırı ve sürekli tüketimi, başta böbreklerde ve karaciğerde olmak üzere, geri döndürülemez ciddi hasarlara neden olabilir.
• Hamile ve emzikli kadınların doktor izni olmadan bitki çayı tüketmemesi gerekir. Bitki çayı tüketiminin hamile kadınlarda düşüğe varan zararları olabilir.
• Kronik hastalığı ve alerjisi olanların bitki çaylarını doktor tavsiyesi olmadan tüketmesi ciddi sağlık sorunları yaşamalarına neden olabilir.

Kekiğin suyundan yaraları iyileştirmek, cildi temizlemek ve mantardan kurtulmak için de faydalanılabilir. Bunun için 2-3 tatlı kaşığı bitki suda kaynatılır. Elde edilen su pamuk yardımıyla yaralara dıştan uygulanır ya da ciltte temizleyici olarak kullanılır.

Kekik Bitkisinin Tarihçesi

Kekik (Thymus) sadece bizim için değil , milattan önceki yıllarda farklı milletler için de tıbbi olarak büyük önem taşımıştır. Yunanlılar kekiği asabiyet için, Romalılar ise melankoli için kullanmıştır. Aynı zamanda bayılan ve nöbet geçirenler de kekik ile uyandırılırmış. Orta çağ Avrupa’sında ve İngiltere’sinde sindirim problemleri ve romatizma rahatsızlığını iyileştirmek için kullanılırmış kekik. Bu kadar önemli ve kıymetli bir bitki olan kekiğin nasıl yetiştirileceğine geldi sıra.

Kekik Yetiştiriciliği

Dağlarda doğal olarak yetişen kekik, özellikle çorak toprakları sever. Ülkemizde genellikle haziran-ekim arasında toplanır. Odunsu olan bölgenin üst tarafı, yani çiçeğinden 4-5 cm aşağı kısmı kesilerek güneşte kurutulur. Yalnız sıcaklığın 35 dereceyi geçmemesine dikkat edilmelidir. Eğer güzel saklanır ve korunursa uzun yıllar tüketilebilir.

Kekiği yetiştirmek için aydınlık ortama ve kuru, drene edilmiş, hafif alkali toprağa ihtiyaç vardır. Tohumla, daldırmayla, çelikle ya da kökünün bölünmesiyle çoğaltılabilir. Bitkinin mevcut genetik özelliklerini koruması için çelikle ya da kökten bölünerek çoğaltılması tavsiye edilir. Çünkü tohumla çoğalmada özelliklerinde sapmalar olabilir.

Bitki yayılacak bir alana ihtiyaç duyar. Bu nedenle diğer bitkilerle arasında minimum 30 santimetre boşluk olacak şekilde dikilmelidir. 3-4 sene içinde odunsulaşıp orta kısmından ölmeye başlar. Bu görüntüyü iyileştirmek ya da ekim alanını genişletmek için çalılıklar bölünebilir.

Kekik tarımı daha çok Denizli, Manisa, İzmir, Aydın ve Çanakkale illerinde yoğunlaşmış durumdadır. Ülkemizde üretilen kekiğin kalite standardı artık dünyaca kabul görmektedir. Böcek ve artık içermemesi, temiz oluşu bu konuda çok önemli etkenlerdir. Türkiye tıbbi bitki ihracatçısı olarak dünyada önemli bir yerde yer alır. Kekik de bu tıbbi bitkilerin içinde yer alır ve ülkemize iyi bir gelir getirir.

Bizler de bu değerli bitkimizi tanıyalım, bilelim ve bilinçli bir şekilde kullanarak faydalarından istifade edelim. Unutmayalım ki ilaçla zehir arasındaki tek fark dozudur. Yani ne kadar çok faydası olsa da, aşırı tüketilen şifalı bir bitki yarardan çok zarar getirmeye başlar.