Birçok atasözünde adı geçen ve mucizevi bir bitki olan incirden (Ficus carica) bahsedeceğiz bugün. Eski zamanlardan beri şifalı olduğuna inanılan ve bu yönde kullanılan bir bitkidir. Hatta bolluk ve bereketin sembolü olarak bilinir. Bu yazımızda incir ağacının özelliklerini, incirin faydalarını, kullanım alanlarını, nasıl yetiştirilebileceğini ve bakımı yapılırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini bulabilirsiniz. Gelin şimdi bu kadar kıymetli olan bu bitkiyi daha yakından tanıyalım.
Moraceae yani Dutgiller familyasının Ficus cinsine aittir incir. Dut, Jak meyvesi, Artocarpus ve Maklura bitkileriyle de aynı aileye mensuptur. Ficus cinsine ait yaklaşık 800 kadar tür vardır ve bunların içerisinde en önemli ağaç incir ağacıdır. Anavatanı Güneybatı Asya ve Doğu Akdeniz’dir. Ülkemizde de oldukça fazla yetişir, hatta bazı kaynaklarda anavatanının Türkiye olduğu da yazılır. Ülkemizde başta İzmir ve Aydın olmak üzere, en çok Ege bölgesinde yetişir. Hem üretimi hem de ticareti yoğun olarak yapılmaktadır.
İncir ağacında çiçekler diğer bitkilerde olduğu gibi açıkta değildir. Ağaç çiçeklerini saklar adeta. Yani çiçekleri meyvelerin içinde bulunur. İncirin dişi ve erkek ağaçları vardır. Dişi ağaçların meyveleri erkek ağaçlara göre daha büyük ve daha fazladır. Dişilerin meyveleri lezzetlidir, erkek ağaçların meyveleri ise genellikle tozlaşma olayı için kullanılır. Meyvelerinin besin değeri oldukça yüksektir. Meyvelerin bileşiminde şeker, protein, magnezyum, kalsiyum, fosfor, demir, folik asit ve A, B, C vitaminleri yer almaktadır. Ayrıca yüksek oranda da lif bulunmaktadır. Yapraklarındaki süt, “incir sütü” olarak da adlandırılmakta ve halk arasında siğillere karşı kullanılmaktadır. Taze yaprakları ise lapa şeklinde yaraların tedavisinde fayda sağlamaktadır.
İncir Faydaları
İçerisinde bulunan kalsiyum ve fosfor sayesinde kemik sağlığını destekler. Kemikleri güçlendirir, herhangi bir hasar meydana geldiğinde onarılmasını sağlar. Osteoporoz riskini azaltır.
- Yoğun lif içerdiğinden bağırsak hareketlerini hızlandırır. Kansere neden olan maddelerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olur. Böylece başta kolon kanseri olmak üzere kanser riskini azaltır.
- Amerikan Diyabet Derneği, incirin diyabet üzerinde tedavi edici etkisi olduğunu belirtmiştir. İncirin yaprakları kandaki insülin miktarını azaltır, kandaki şeker miktarını düzenler. Bu nedenle de şeker hastaları için önerilen bir bitkidir.
- Kuru incirde omega yağ asitleri bol bulunur. Bu yağ asitleri kalp ve damar rahatsızlıkları riskini azaltır. Kalp sağlığını korumaya yardım eder.
- İncir yapraklarından yapılan çay da oldukça faydalıdır. Bronşit ve astım gibi solunum yolları rahatsızlıklarına iyi gelir.
- Sindirim sistemi için de faydalı bir meyvedir. Mide ve bağırsak sağlığını korumaya yardımcı olur. Hazmı kolaylaştırır ve kabızlığı önler.
- Cilt sağlığı için oldukça faydalı bir bitkidir. İncirin yaprakları lapa haline getirilip kullanıldığında, yaraların iyileşmesini hızlandırır. Eski zamanlardan beri, zührevi hastalıklar için merhem olarak kullanılır. Çıban ve iltihapların tedavisine yardımcı olur. Ağrı kesici ve rahatlatıcı etkisi vardır.
- İncir meyvesi enerji verir. Bedensel ve zihinsel yorgunluğun atılmasına yardımcı olur.
- Antibakteriyel ve antiviral etkisi sayesinde, virüs ve bakterilerle savaşır. Bağışıklık sistemine destek olur.
- Yeni doğum yapmış ve emziren bayanlar için çok faydalı olan bir meyvedir. Kuru incir kaynatılarak komposto halinde tüketildiği takdirde, süt miktarını ve verimini önemli oranda arttırır.
- Kuru incir bir gece saf zeytin yağında bekletilerek tüketilirse, öksürüğe iyi gelir. Balgam söktürmeye yardımcı olur.
Sağlık açısından faydalarının yanı sıra birçok alanda kullanılan bir bitkidir. İncir meyvesi, yaprakları ve kökü; gıda, ilaç ve kozmetik sektöründe hammadde olarak kullanılmaktadır.
İncir reçeli, kuru incir, incir pekmezi, incir ezmesi gibi ürünler gıda sektöründe çok sevilen ürünleridir. İncir ayrıca şekerli mamullerde ve meyve karışımlarında da kullanılmaktadır.
İncir Zararları
İncirin bilinen hiçbir zararı ve yan etkisi yoktur. Aşırı miktarda tüketilmediği takdirde birçok hastalığa şifadır. Her şeyin fazlasının zarar olduğu unutulmadan, bilinçli bir şekilde tüketilmelidir. Ancak başta diyabet olmak üzere, kronik rahatsızlığı olanların öncelikle doktorlarına danışması gerekmektedir. Hamile bayanların da doktorlarına danışması uygun olacaktır.
İncir Yetiştiriciliği
İncir yetiştirmek isteyenler; bahçelerine doğrudan fidan dikebileceği gibi, çelik de dikebilir. Fidan üreten resmi ve özel kuruluşlar genelde talebi karşılamaktadır. Dikilecek fidanların saçak köklü, düzgün, yarasız, zararlılarından arındırılmış ve sağlıklı olması gerekmektedir. Fidanların kış uykusu döneminde yani ilkbaharda dikilmesi uygundur. Tesis edilecek arazinin durumuna göre dikim şekillerinden biri tercih edilir. Düz arazilerde kare ve dikdörtgen dikim şekli tercih edilir. Dikimde kullanılabilecek diğer bir şekil üçgen veya altıgen dikim şeklidir. Dikimde mesafe seçimi, koşullara göre değişebilmektedir. Sığ ve verimsiz topraklarda aralıklar daraltılırken, verimli topraklarda daha geniş aralıklar kullanılır.
Fidanların yerleri işaretlendikten sonra, çukurlar açılır. Açılan çukurlar yaklaşık 50 cm derinlikte olmalıdır. Çukurun dip kısmı üstten alınan toprakla bir miktar çiftlik gübresi karıştırılıp doldurulmalıdır. Fidanın zarar görmesini önlemek ve sabitlemek için bağlanmalıdır.
İncir Ağacı Bakımı
İncir bitkisi güneş yanıklığına karşı çok hassastır. Yeni dikilmiş olan incir fidanlarının güneş yanığından korunması için, karton ve kalın kağıt gibi koruyucularla sarılmasında fayda vardır.
İncir fidanları ilk yıllarda sulamaya gereksinim duyar. Sulama olanaklarının çok sınırlı olması durumunda dahi bu sulamayı yapmak gerekir. Sulama olanaklarının çok sınırlı olduğu durumlarda fidanların diplerindeki sulama çanaklarına sap, saman, ot, çiftlik gübresi konarak malçlama yapılır. Böylece toprak yüzeyinin doğrudan güneş ışığı ile teması önlenir ve toprak yüzeyinden buharlaşma ile su kaybı azaltılır. Hava koşullarına bağlı olarak sulama ağustos sonunda veya eylül başında kesilir.
Yabancı otlar; düzenli toprak işlemesi, çapalama ve yabancı otları öldürmeye yarayan kimyasal ilaçlar kullanmak suretiyle yok edilmelidir.