Bu yazımızda; tepeden tırnağa sağlık için faydalı olan ve halk arasında ‘melisa otu’ olarak bilinen oğul otu (Melisa officinalis) var. İsmi gibi faydaları da sizleri şaşırtacak eminim. Bu bitkinin özelliklerini, nerelerde yetiştiğini, faydalarını ve nasıl yetiştirilebileceğini öğreneceğiz. Şimdi daha yakından tanıyalım oğul otu bitkisini.
Lamiaceae (Labiatae) yani Ballıbabagiller familyasına ait bir bitki olup; biberiye, fesleğen, kekik, adaçayı ve lavanta bitkileri ile de aynı aileye mensuptur. Boyu 160 cm’ye kadar çıkabilen, otsu yapıda ve çok yıllık bir bitkidir. Çiftliklerde, meyve yapraklı ormanlarda ve fundalıklarda yetişir. Yaprakları kalp şeklinde, tüylü ve uzun saplı olup; hoş kokuludur. Oğul otunun yaprağında, %33 oranında limon kokulu eter yağı vardır. Eter yağının bileşiminde sitral, sitronelal, heraniol gibi maddeler bulunmaktadır. Bunların yanı sıra boyar maddeler (% 5), reçineler, ursol, oleanol asitleri ve askorbin asit (% 15) de mevcuttur.
Oğul otunun çiçekleri beyaz renklidir. Görünüm itibariyle naneyi andırır, fakat kokusu limon kokusuna benzer. Bu nedenle de ‘limon melisa otu’ da denilir. Eski zamanlardan beri alternatif tıpta kullanılan bu bitkinin ana vatanı Akdeniz ülkeleri olup, en fazla yetiştiği yer Kırgızistan’dır. Ülkemizde ise Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetişir.
Oğul Otu Faydaları
Oğul otunun çayı yapılıp tüketildiği takdirde, sindirim sistemi için çok faydalıdır. Metabolizmayı hızlandırır ve hazmı kolaylaştırır. Bağırsakların çalışmasını düzenler ve kabızlığı önler.
- Kan dolaşımını hızlandırıcı özelliği vardır. Bu sayede kalp ve damar sağlığının korunmasına yardımcı olur.
- Ağrı kesici özelliği vardır. Özellikle baş ağrısı için birebirdir diyebiliriz.
- Yaraların iyileşmesini hızlandırır. Yağlı ciltlerde ortaya çıkan sivilce problemine iyi gelir. Cildin nem dengesini düzenler.
- Alzheimer hastalığına yakalanmış bireylerde yapılan araştırmalar sonucu, bu bitkinin bireydeki kavrama yeteneğini artırdığı tespit edilmiştir.
- Nane ile birlikte kaynatılıp çayı içilirse, bulantı ve kusmaya iyi gelir.
- Bayanların regl dönemlerini düzenler ve ağrıları azaltır. Hem psikolojik hem de fiziksel olarak bu dönemi rahat geçirmelerini sağlar.
- Bronşit ve astım gibi solunum yolları hastalıklarını tedavi etmeye yardımcı olur.
- Çayı idrar yolları enfeksiyonunun oluşmasını önler.
- Terletici ve idrar söktürücü özelliği vardır.
Oğul otunun çayı soğuduktan sonra gargara olarak kullanılırsa, diş ve diş eti rahatsızlıklarını tedaviye yardımcı olur. Ağız içindeki mikropları öldürür ve iltihabı kurutur.
Oğul otunun belki de en büyük faydası psikolojik rahatsızlıklar üzerinedir. Anksiyete denilen kaygı bozukluğu rahatsızlığını önemli ölçüde azaltır. Avrupalı ve Alman uzmanlar bu konuda birçok araştırma yapmış ve bu bilgiye onay vermiştir. Bunun yanı sıra, içerisindeki Citral, Citronal ve Ganriol maddeleri sayesinde sinirleri gevşeterek rahatlamayı sağlar. Stresle baş etmede önemli bir bitkidir. Rahat ve sağlıklı bir uyku için faydalı olup, uykuya geçişi kolaylaştırır. Son olarak bu bitkinin mutluluk verici özelliği olduğunu söylemeden geçmeyelim.
Oğul Otu Kullanımı
Kurumuş haldeki yaprakları ile çayını yapmak oldukça basittir. Bir bardak kaynamış suya birkaç tane kurumuş yaprak atılır. Beş dakika kadar demlenmeye bırakılır. Daha sonra süzülür ve afiyetle içilir. Tatlandırmak isteyenler içine bir çay kaşığı bal ekleyebilir.
Oğul otu bitkisinden aynı zamanda ‘melisa yağı’ adı verilen bir yağ elde edilir. Bu yağ özellikle cilt bakımında kullanılır.
Ayrıca taze haldeki bitkinin ezilmesiyle oluşan suyu da kullanılabilir. Bu su kaynatılarak cilt bakımında kullanılabilir. Bunun yanında vücuda sürüldüğünde hoş kokusu sayesinde ter kokusunu giderir.
Oğul Otu Yetiştiriciliği
Bu bitkiyi dalından bir parça alıp köklendirme ile ya da tohum ile çoğaltmak mümkündür. Tohumla çoğaltma yönteminin biraz zahmetli olmasının yanı sıra, daha bereketli sonuç vereceğini söylemeden geçmeyelim.
Tohumla çoğaltmada nisan mayıs ayları en uygun zamanlardır. Çünkü tohumlar havanın ısınmasını bekler, erkenden çimlenmez. Eğer bu bitkiyi iç mekanda yetiştirmek isterseniz mart ayını tercih edebilirsiniz. Tohumların ekildiği yerin güneş alan ve sıcak bir yer olması çimlenme için önemlidir. Birkaç santimetre büyüdükten sonra fideler sökülüp, gerçek yerlerine dikilmelidir. Fideler dikilirken aralarındaki mesafe 15-20 santimetre civarında olmalıdır.
Diğer yöntemde ise, bitkiden bir parça dal alınır. İçinde su bulunan bir kapta bekletilir. Dalın uç kısmında köklenme olduğunda ise istenilen yere dikilir. Bakımı düzenli ve dikkatli yapılırsa bir sonraki yıl verimli bir şekilde büyüyecektir.
Oğul Otu Bakımı
Oğul otu bitkisi için güneş ışığı çok önemlidir. Ne kadar çok güneş ışığı alırsa, o kadar iyi gelişim gösterir. Bu nedenle yetiştirirken seçeceğiniz yer önemlidir.
Ph değeri 6 ile 8 arasında olan, yani nötr özellikteki topraklarda iyi gelişim gösterir. Toprağın humuslu olması bitkinin gelişimini olumlu yönde etkileyecektir.
Sulama konusu da bitkinin bakımında önemli bir husustur. Yaz aylarında toprağın kuruması beklenmeden sulama yapılmalıdır. Toprağı sık sık kontrol edilmeli ve asla kuru kalmamalıdır. Kök saldıktan sonra susuzluğa karşı dayanıklı olacaktır.
Sağlıklı ve organik maddece zengin toprak bitki için yeterlidir. Fakat bitki yapraklarının gürleşmesi ve verimliliğin artması için gübreleme yapılmasında fayda vardır. Bitki için en uygun gübre bitkisel gübrelerdir.