Doğada yeşilliklerin içinde, yeşilimsi ince gövdesi ve mor çiçekleriyle salınan bir bitkiden bahsedeceğim bugün. Bilmeyen, tanımayan kimse kalmasın ve faydalarından da mahrum olmasın istiyorum. Evet, bu bitki lavantayı andıran görüntüsü ile dikkatleri üzerinde toplayan karabaş otu (Lavandula stoechas).
Lamiaceae (Labiatae) yani Ballıbabagiller familyasından olan bu bitki genellikle Akdeniz bölgesinde yetişir. Lavanta, nane, fesleğen ve adaçayı gibi şifalı bitkilerle aynı aileye mensuptur. Boyu 30 ile 100 santimetre arasında değişen, çok yıllık bir bitkidir. Halk dilinde ‘’gargan’’ ve ‘’ keşiş otu’’ adlarıyla da bilinir. Yaz aylarında açan çiçeklerinde bol miktarda uçucu yağ bulunur. Bu nedenle de şifalı bir bitkidir ve faydaları saymakla bitmez. Çiçeklerinden taze olarak ya da kurutulmuş halde faydalanılabilir.
Osmanlı döneminde de çok kıymet görmüş bir bitkidir. Öyle ki; padişah bir ferman yayınlamış ve birçok hastalığın tedavisinde mikrop öldürücü olarak kullanılmıştır karabaş otu. İbni Sina’nın ‘’beynin süpürgesi’’ olarak adlandırdığı, sinir sistemi ve beynin en önemli doğal ilacı olarak bahsettiği karabaş otunun faydalarını daha ayrıntılı öğrenelim şimdi.
Karabaş Otu Faydaları
Karabaş otunun içerisindeki uçucu yağlar sedatif yani sakinleştirici etkiye sahiptir. Çiçeğinden etrafa yayılan koku depresyon, ruhsal sıkıntı ve strese iyi gelir. Bu nedenle odada bir karabaş otu yetiştirmek sakin ve rahat bir ruh hali için birebir olacaktır.
- Karabaş otunun tohumlarından yapılan çay sindirim sistemi için faydalıdır. Hazımsızlık ve şişkinliğe iyi gelir.
- Geraniol adlı bir madde içerir ve bu sayede kansere karşı koruyucu etkisi vardır.
- Kalp ve damar sağlığı için de karabaş otu çok faydalıdır. Kan damarlarının genişlemesini sağlayarak, kan dolaşımına katkı sağlar.
- Sigara bırakmaya yardımcı olan bir bitkidir. Çünkü karabaş otunun çayını tüketmek nikotine olan ihtiyacı azaltacaktır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı koruyan karabaş otu, kışın sık yakalandığımız solunum yolu rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılır. Öksürüğü keser, göğsü yumuşatır ve iyi bir balgam söktürücüdür.
- Karabaş otunun yağı yanık tedavisinde kullanılır. 1-2 damla yağ yanık olan bölgeye uygulanırsa hem acıyı azaltır hem de tedaviye yardımcı olur.
- Karabaş otunun yağı dudak nemlendirici olarak da kullanılır. Çatlak ve kuruluğa iyi gelir, dudağı nemlendirir.
- Karabaş otundan yapılan çay ise saç sağlığı için faydalıdır. Saçları kuvvetlendirerek dökülmeyi önler. Saçların yumuşamasını sağlar ve parlaklık verir.
- İçinde bulunan esansiyel yağlar sayesinde, ruh ve sinir hastalıkları ile uykusuzluğa iyi gelmektedir. Bunun için akşam yatmadan önce yastığınıza bir iki damla Karabaş otu yağı damlatmanız yeterli olacaktır.
- Karabaş otunun yağı ile baş kısmınıza masaj yaparak baş ağrısını azaltabilirsiniz.
- Karabaş otunun çayı fiziki ve mental yorgunluklara iyi gelmesinin yanında, kas ağrıları için de faydalıdır.
Karabaş otunun diğer bir önemli faydası da cilt sağlığı üzerindedir. Birçok cilt problemini tedavi edici özelliği vardır. Egzama rahatsızlığında oluşan kaşıntı ve deri döküntülerine iyi gelir. Ölü hücreleri temizleyerek cildin yenilenmesini sağlar. Herhangi bir etkiyle ciltte oluşan şişkinlik ve kızarıklığa iyi gelir, cilde canlılık katar. Bunların yanında kırışıklıklar için de faydalıdır. Bu faydaları nedeniyle Karabaş otu, birçok kozmetik ürününde kullanılır. Bunlardan bahsetmişken doğal yollarla karabaş otundan nasıl yararlanacağınızı söylemezsek olmaz. Karabaş otunun yağı ile cilde masaj yapılması cilt sağlığı için faydalı olacaktır. Diğer bir kullanım şekli de bitkinin çayını yaparak cildi onunla temizlemek olacaktır. Tabii faydaları saymakla bitmeyen karabaş otunu bilinçli bir şekilde kullanmalı, onun şifalarından mahrum kalmamalıyız.
Karabaş Otu Zararları
Aşırı ve bilinçsiz tüketilmediği takdirde karabaş otu çok faydalı bir bitkidir. Fakat aşırı tüketilirse çeşitli yan etkiler oluşabilir. Bu nedenle şifalı olan bu bitkiyi doğru ve bilinçli şekilde tüketmeliyiz. Gebe olan bayanların ve kronik hastalığı olan kimselerin kullanmadan önce doktoruna danışması uygun olacaktır.
Karabaş Otu Çayı
Karabaş otunun çayını yapmak gayet kolaydır. Önce 5-6 dal karabaş otu bir demliğe alınır. Sonra üzerine bir bardak kaynamış su eklenir. Kapağı kapatılarak 6-7 dk demlenmeye bırakılır. Süzdükten sonra çayınız hazır hale gelecektir. İsteğe bağlı olarak çayınıza bir parça limon atabilir ya da tatlandırmak isterseniz bir çay kaşığı kadar bal ekleyebilirsiniz. Şeker hastaları için benim önerim ise, demliğe çubuk tarçın eklemeleridir. Çünkü tarçın şeker ihtiyacını karşılayan doğal bir tatlandırıcıdır. Aynı zamanda da kandaki şeker düzeyini dengeler.
Karabaş Otu Yetiştirilmesi
Karabaş otu doğada kendiliğinden rahatça yetişebilen bir bitkidir. Evde yetiştirmek isterseniz bir bitki fidesi alıp, saksı ya da yoğurt kabına ekebilirsiniz. Bitkinin fazla güneş alan bir yerde olmasına özen gösterilmelidir. Bazik toprakta ve fazla güneş alan bir yerde daha iyi yetişir. Gübreleme de bitki için önemlidir. Fazla hidrojenli gübreleri sevmez. Bu nedenle kullanılan gübrenin fazla hidrojenli olmamasına özen gösterilmelidir.
Yazın bitki sık sulanmalı, kışın ise toprağının kuru kalmamasına dikkat edilmelidir. Karabaş otunun kökleri hızlı büyüyeceğinden, gerekli olduğunda bitki daha büyük bir saksıya alınmalıdır. Yaz bitiminde karabaş otunun çiçekleri kuruduğunda, budama işlemi yapılmalıdır. Bu sayede bitki kışın daha rahat büyüyecektir.