Begonya (Begonia), hayalperestliği simgeleyen ve ev ortamında rahatlıkla yetiştirilen güzel renkli bir süs bitkisidir. Çiçeklerinin rengi, yapraklarının şekli ve boyutu bakımından farklı özelliklere sahip birçok çeşidi vardır. En yaygın renkleri ise kırmızı ve beyaz olandır. Eski ve Yeni Dünya ile Avustralya dışında kalan tropik bölgelerde yayılış gösterir. Begonya yetiştiriciliği için ılıman iklim koşullarının olması yeterlidir.
Bitkiler alemi içinde Begoniaceae yani Begonyagiller familyasına ait otsu bir bitkidir. Güzel görüntüsü ve evlerde kolayca yetiştirilebilme özelliği bakımından popüler bir çiçektir. Çiçeklerinin rengi beyaz, kırmızı, mor ve sarının bütün tonlarında olabilir. Yaprakları ise loplu ya da basit şekildedir. Şimdi begonya bitkisinin çeşitlerini birlikte inceleyelim.
Begonya Türleri
Yumrulu Begonya: Begonyaların içerisinde en çok dikkat çeken tür olduğunu söyleyebiliriz. Yaprakları açık yeşil renkli, parçalı ve üst yüzeyi tüylüdür. İri ve göz alıcı çiçekleri ise tüm ilgiyi üzerine çekmesine neden olur. Mavi ve yeşil dışında her renk çiçek açabilir. Çiçek büyüklüğü 6 cm’ye kadar çıkabilir. Açık havayı, hafif rüzgarı ve yarı güneşli ortamı çok seven yumrulu begonya yumruları ile çoğaltılır. Begonia cheimantha, Begonia dregei, Begonia gracilis, Begonia grandis, Begonia hiemalis, Begonia sutherlandii ve Begonia tuberhybrida türleri örnek verilebilir.
Ağaç Begonya: Evlerde en sık yetiştirilen begonya çeşididir. Diğer türlere göre daha fazla uzayabilen bir bitkidir, bu nedenle bu ad verilmiştir. Yapraklarında bulunan beneklerden dolayı ‘çilli begonya’ da denilir. Çiçeklerinin rengi beyaz, kırmızı ya da pembe olabilir. Fakat çiçekleri küçük olduğu için insanları çok fazla cezbetmez. Genellikle yaprakları için yetiştirilen bir türdür.
Yaprak Begonya: Tıpkı ağaç begonyalar gibi yaprak begonyanın çiçekleri de küçük ve gösterişsizdir. Sade ve estetik görüntüsü sebebiyle yetiştirilir. Begonia boweri, Begonia deliciosa, Begonia glaucophylia, Begonia masoniana ve Begonia rex-cultorum türleri örnek verilebilir.
Begonya Yetiştirilmesi
Begonya bitkisi tohumla, çelikle ya da kökten ayırma yöntemiyle çoğaltılabilir. Tohumla çoğaltma yönteminde, tohumlar toprağın üzerine tek tek özenle yerleştirilir ve üzerlerine hafifçe bastırılır. Yaklaşık 15 gün içinde çimlenecek olan tohumlar ekilmeye hazır hale gelir. Fazla zaman alan bir yöntem olduğundan çok tercih edilmez.
Özellikle büyük yapraklı begonyalar çelikle çoğaltma için çok uygundur. Bu yöntemde bitkiden dalıyla birlikte alınan yapraklar suya konulur ve yaklaşık 1 ay bekletilir. Uç kısımlarında minik kök benzeri yapılar oluştuğunda ise dikime hazır hale gelmiş demektir.
Son olarak köklerinden ayırma yönteminden bahsedelim. Köklerinden kesilerek bir parça ayrılır ve başka bir saksıya dikilir. Bu yöntemde ayrılan parçayı fazla bekletmemek önemlidir. Uygun şartlar sağlandığında ikinci begonyanın yaprakları çıkmaya başlayacaktır.
Begonya Bakımı
Yetiştiriciliğinde ilk dikkat edilmesi gereken husus bitkinin yetiştirileceği yerdir. Güney cepheli pencere kenarları bu bitki için çok uygundur. En uygun ışık ise beyaz renkli floresan lambalar olacaktır. Begonya yetiştiren kişilerin evlerinde florsan lamba kullanması tavsiye edilir.
Begonya rüzgar akımı alan yerlerden uzak tutulmalıdır. Kış aylarında çiçeğin bulunduğu ortam sıcaklığı 14 derecenin altına düşmemelidir. Rüzgar bitkinin sapında oynamalar yapar ve toprağın köküne hava girmesine sebep olur. Bu da bitkinin ömrünü azalttığı gibi çiçeklerin yapraklarında sararma ve çiçeklerinde solmalara neden olur.
Begonyalar aşırı yoğun toprağı sevmez. Hatta aşırı sıkı toprak çiçeğin ölmesine neden olabilir. Her begonya için hava alan ve humuslu toprak faydalı olacaktır. Toprağın içine ponza taşı karıştırmak köklerinin çürümesini engelleyecektir. Kullanılan saksının küçük ve bitkinin boyutuna uygun olmasına dikkat edilmelidir.
Fazla suyu sevmeyen bu bitki kışın daha az sıklıkla sulanmalıdır. Toprağı sık sık kontrol edilmeli ve kuru kalmamasına özen gösterilmelidir. Suyun saksının alt kısmından gitmesi bitkinin gelişimi için önemlidir. Bütün bitkiler gibi begonyalar da düzenli gübrelendiklerinde daha iyi gelişirler. Gübre bitkinin suyuna karıştırılarak verilebilir. Azotlu gübreler begonyalar için uygun değildir.
Ev ortamında ve sıcakta yetişen begonyalar böcek ve sinekleri kendisine çeker. Çiçeğinizi bu canlılardan korumak isterseniz, yapraklarını alkolle silebilirsiniz. Hatta sprey şeklinde tüm bitkiye de sıkabilirsiniz alkolü. Kuruyan ve zarar gören kısımların budanması ihmal edilmemelidir. Kesilen bölgelerin hava akımından korunması için mum ile kapatılması faydalı olacaktır.