Mutfaklarımızın en değerli baharatlarından olan sumak (Rhus sp.) baharatını ekşimsi tadı ve kırmızımsı rengi ile tanırız.
Antepfıstığıgiller familyasına ait, boyu 3 metre olabilen çalı görünümlü bir bitkidir Sumak. Tüylü olan yaprakları sonbaharda kırmızı renge döner. Kışın ise yapraklarını döker. Küre şeklinde, kırmızımsı ve ekşi tatta olan meyveleri ise uygun şartlarda kurutulup öğütüldüğünde baharat olarak kullandığımız sumak elde edilir. Dünya’nın pek çok yerinde yetişen bu bitki özellikle Afrika ve Kuzey Amerika’da geniş yer kaplar. Hatta Kuzey Amerika halkı tarafından şurubu ve çayı da çok tüketildiği bilinir. Sumak aynı zamanda Türk ve Arap mutfağında da önemli bir yerdedir. Ülkemizde ise en çok Akdeniz bölgesinde yetiştirilen sumak, Marmara ve Ege’de de sıkça yetiştirilir.
Salata ve yemeklere verdiği ekşimsi tat ile bildiğimiz sumağın sağlığa faydaları ise saymakla bitmez diyebiliriz.
Sumak Faydaları
Antienflamatuar etkisi olduğundan çeşitli enfeksiyonel hastalıkların tedavisinde kullanılır. İltihabı kurutur ve iltihaba bağlı olarak ortaya çıkan ateşin düşmesine yardım eder.
Yapılan araştırmalara göre sumağın kanserli hücrelerle savaştığı gözlenmiştir. Bu sayede kanseri önlemeye yardımcı olur. Hatta kanser hastalığının tedavisinde kullanılan bazı ilaçların yapısında da sumak bulunur.
Antimikrobiyal etkisi olduğundan mikroplarla savaşarak cilt hastalıklarının tedavisine yardımcı olur. Deri döküntüsü, kaşıntı, şişlik ve kızarıklığa iyi gelir. Cildi pamuk yardımıyla sumak suyu ile temizlemek oldukça faydalıdır.
Sumak yapraklarını çiğneyerek yada sumak suyuyla gargara yaparak ağız sağlığını da koruyabiliriz. Diş ve diş eti rahatsızlıklarının önüne geçmek için etkili olacaktır. Ayrıca ağız kokusunun giderilmesine de yardımcı olur.
Sumak yeni doğum yapmış annelerde süt miktarını artırır. Bu nedenle çayını tüketmek anneler için faydalı olacaktır.
Düzenli olarak sumak tüketmek, bayanlarda iltihaba bağlı olarak ortaya çıkan akıntının giderilmesine yardımcı olur. Aynı zamanda regl dönemindeki ağrılar için de faydalıdır.
Sumak iyi bir idrar söktürücüdür. Bu sayede vücuttaki zararlı maddelerin vücuttan atılmasını sağlar. İdrar yolu enfeksiyonlarının tedavisine yardımcı olur.
Antifungal etkisi sayesinde mantar hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Özellikle de akciğere yerleşerek enfeksiyona neden olan mantarla savaşarak akciğeri korur.
Sumak HDL denilen iyi kolesterolü artırıp, LDL denilen kötü kolesterolü düşürür. Bu sayede kalp ve karaciğer sağlığını korur.
Sumağın kanamaları azaltma hatta durdurma özelliği vardır. Bu nedenle yaralanma ve küçük ev kazalarında imdada yetişir.
Bilinen bir diğer faydası da sindirim sistemi üzerinedir. Hazımsızlık ve gaz problemine iyi gelir. Yemeklerden sonra çay olarak tüketildiğinde sindirimi kolaylaştırır.
Kronik farenjit rahatsızlığınız ve kurtulamadığınız bir öksürüğünüz varsa, yoğun C vitamini içeren sumağın çayını tüketmek faydalı olacaktır. Boğaz ağrısı ve öksürüğün azalmasını sağlar.
Sumak Zararları
Aşırı miktarda tüketilmediği sürece sumak faydalı bir bitkidir. Aşırı ve bilinçsizce tüketildiğinde mide ve bağırsaklarda tahriş ve yanma gibi yan etkiler oluşturabilir. Bundan dolayı aşırıya kaçmadan tüketmeli, bilinçli tüketici olmaya özen göstermeliyiz. Ayrıca doğada bazı zehirli olan sumak türlerinin bulunabildiğini de unutmamak gerekir. Bu nedenle sumak aldığımız aktarın da güvenilir olmasına özen gösterilmelidir.
Sumak Çayı
Bir çay bardağının içine 1 tatlı kaşığı kadar toz halindeki sumaktan koyulur ve üzerine kaynar su dökülür. Bardağın üstü kapatılarak 7-8 dakika demlenmeye bırakılır. Bir süre sonra dibe posa halinde çökecektir. Dibe çöken posası tüketilmez. Faydalı olan kısmı çay olan kısmıdır. Ekşi tadından dolayı limon eklemek istemeyebilirsiniz. Tadından hoşlanmazsanız bir çay kaşığı kadar bal ekleyebilirsiniz.
Yaptığınız çayı ister soğuduktan sonra gargara olarak kullanabilir, isterseniz de çay olarak tüketebilirsiniz. Özellikle boğaz ağrısı şikâyeti olanlar günde bir defa olmak üzere bir hafta gargara yapmaya devam ederse, boğaz ağrısının azaldığını fark edecektir.
Sumak Yetiştiriciliği
Sumak bitkisi, toplanılan tohumları ile çoğaltılır. Tohumlar toplandıktan sonra 5 dakika kaynar suya batırılır ve 10-20 gün ılık suda bekletilir. Buradaki amaç tohumların çimlenmesini sağlamaktır. Bahar aylarında tohumlar kontrol edilir ve çimlenmeler başlamışsa toprağa ekilirler. Aşırı güneşi sevmeyen bitki, fazla kurak ortamda da yetişemez. Toprak olarak da kireçli toprağı sever. Eğer yağmurlu bir bölgede iseniz standart yağmurlar bitkiye yetecektir. Zaten su ihtiyacı fazla olan bir bitki değildir. Hava kirliliğine de toleranslı olduğundan, şehir içinde rahatlıkla yetiştirilebilir. ‘’Bağınıza bahçenize geldi mi kolay kolay kurtulamazsınız ondan’’ derler sumak için J Çünkü bir kere kök saldı mı, o kök sürekli toprak altında büyür. Arazisi yada bahçesi olanlar için bu güzel bitkiyi yetiştirerek hem üretime katkı sağlamalarını hem de bahçelerini değerlendirmelerini öneriyoruz. Bu bilgilerin sizler için faydalı olması dileğiyle.